پیارم به نقل از پایگاه بصیرت:جابربن عبدالهی انصاری می گوید که جمعه آخر ماه رمضان خدمت رسول گرامی اسلام(ص) مشرف شدم، به من فرمودند: جابر این جمعه آخر رمضان است، فرمودند: وداع کن با این ماه!مسئله این است که وداع یعنی چه؟! مگر ماه رمضان یک موجود ذی شعوری است که با او وداع کنیم؟ وداع کردن ماه رمضان یعنی چه؟ آیا صرف این که دعای وداعی که در مفاتیح هست را بخوانیم، کافی است.مرحوم سیدبن طاووس در کتاب «اقبال» پس از اینکه این داستان را از قول جابر می آورد از پیامبر(ص) نقل می کند که معنای وداع چیست؟ آیا این است که بگوییم: خداحافظ ماه رمضان، ما رفتیم! مسجدها و کارها را رها کنیم بگوییم خداحافظ ماه رمضان! یا اینکه معنای دیگری دارد؟

سیدبن طاووس کسانی را که وارد ماه رمضان می شوند، به سه دسته تقسیم می کند و درباره آنها توضیح می دهد؛وداع افراد خاص دسته اول کسانی هستند که قدر ماه رمضان را دانستند و حداکثر استفاده را از ماه رمضان بردند. آنها مهمان خداوند بودند و از الطاف خدا هر چه توانستند بهره گرفتند، شب های احیا را درک کردند و در نماز جمعه و جماعت شرکت کردند و …اینها خوب است که (منقول از سید بن طاووس) ساعتی تأمل کنند و با خود بیندیشند در خصوص کارهایی که در این ماه کردند؛ مانند شرکت در نمازهای جمعه و جماعت، کمک به فقرا و در نهایت خواهند گفت که الحمدلله! روزه های ما روزه های واقعی بود.زبان مان روزه بود، گوش مان روزه بود، شکم مان و همه اعضا و جوارح مان روزه بود، درهای بهشت روی ما باز شده بود و درهای جهنم بر ما بسته بود و با توفیقات الهی توانستیم حداکثر استفاده را از ماه مبارک رمضان ببریم.

ماه رمضان را در خلوت خود خطاب می کند و می گوید که ما حداکثر استفاده را از تو بردیم و حتی استفاده های خود را نیز از ماه مبارک به نظر می آورد، صحبت می کند و بعد می گوید حالا این ماه که تمام شد، اما من می توانستم بیشتر از آن استفاده کنم، می گوید که من قدر این الطاف الهی را می دانم و پس از ماه رمضان هم سعی می کنم که دستاوردهای این ماه را حفظ کنم، همچنان در نماز جمعه و جماعت شرکت می کنم، همچنان دعا می کنم، صدقه می دهم و دیگر گناه نمی کنم. چشمانم را که توانستم در یک ماه ببندم را باز هم می بندم، توانستم ریاضت بکشم و تمرین کردم، دستاوردهای این تمرین ها را حفظ خواهم کرد و بعد از ماه رمضان هم همین طور خواهم بود و بعد می گوید که ان شاء الله تا سال آینده هم اگر زنده بمانم نیز از تمام لحظات آن استفاده خواهم کرد .

این وداع، وداع افراد خاص است. می گوید که من در این ماه تقوا پیشه کردم، تمرین کردم و دیدم که می شود و امکان دارد که چشم و زبانم را پس از ماه رمضان هم با توفیق الهی حفظ کنم. اینها بهترین وداع است.

وداع با حسرت

اما دسته دوم کسانی هستند که آن طور که باید از ماه رمضان استفاده نکردند و در استفاده از فیوضات آن اهمال کردند، در نماز جمعه و جماعت شرکت کردند، صدقه دادند اما نه به اندازه کافی، به هر حال یک کارهایی کردند و سعی کردند که چشم و زبان شان را به هر طریق ممکن حفظ کنند و از گناه هم یک مقداری خود را حفظ کردند، اینها روز جمعه آخر ماه مبارک را ساعتی می نشینند و با خود خلوت می کنند و این اعمال را زیر نظر می گیرند و با این ماه صحبت می کنند و می گویند که ما توانستیم به طور نسبی گناه نکنیم. این از الطاف الهی است و از کمک های خداست که ما توانستیم به مقدار وسع مان یک مقداری به فقرا و درماندگان صدقه دهیم، در حالی که می توانستیم بیشتر بدهیم، اما ندادیم. با خود می گویند که در این ماه دروغ نگفتیم، اما متأسفانه غیبت کردیم، اعمال شان را یک به یک بررسی می کنند از کارهای خوبی که انجام داده اند خوشحال می شوند و می گویند که الحمدلله این کارها را ما انجام دادیم و اما کارهایی را که توفیق پیدا نکردند، متأسف می شوند و می گویند که خدایا این ماه رمضان را چه جور از دست دادیم، حیف نبود؟! خودشان را خطاب می کنند که دیدی چه اشتباهی کردیم، این ماهی که درهای جهنم به کلی بسته بود، چرا بعضی وقت ها باز کردی و چرا درهای بهشت را بعضی مواقع به روی خودت بستی. کارهای خودشان را در این ماه بررسی می کنند و بعد هم می گویند که خب حالا که به طور کامل نتوانستیم استفاده کنیم، اما این مقداری که استفاده کردیم را ادامه می دهیم. گاهی به مسجد می رویم، این جور نباشد مسجد را رها می کنیم، صدقه را هم بعد از ماه رمضان می توان داد. بعد از ماه رمضان به نامحرم نگاه نمی کنیم، دروغ نمی گوییم، غیبت نمی کنیم، به هرحال اینهایی که تمرین کردند می گویند که اینها شدنی است.

ماه به ماه می گویند که ما قول می دهیم این دستاوردها را از دست ندهیم و نگه داریم. این هم یک دسته که اگر این هم باشد کار نسبتاً خوبی است. بر طبق آمار در ماه رمضان چهل درصد جرایم کمتر می شود و معلوم می شود که این ماه رمضان یک ماه پر برکتی است، خب همین ۴۰ درصد را اگر که ما حفظ کنیم سال دیگر هم ۴۰ درصد دیگر به آن اضافه کنیم، دستاورد خیلی خوبی خواهد داشت .سعی کنیم که با این ماه رمضان به این صورت وداع کنیم. دعای وداع در مفاتیح هست، اینطور وداع کنید. سیدبن طاووس هم این را ذکر می کند.دسته سوم، آن کسانی هستند که اصلاً، کانه ماه رمضان نبوده و هیچ کاری نکرده اند، اینها بد بخت و بیچاره هستند، البته آنها خوشحالند از این که این ماه می رود. ماه رمضان مزاحم شان هم بوده است.

¤ خطبه اول نماز جمعه قم، پنج مهر ۱۳۸۷ مصادف با ۲۵ رمضان ۱۴۲۹