استاد دانشگاه نورث ایسترن بوستون آمریکا به منظور درمان ۳ بیماری اقتصادی ایران به ارائه نسخه و راه حل اقدام کرد.   به گزارش پیارم به نقل از  خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، کامران مؤید دادخواه، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه نورث‌ایسترن بوستون آمریکا، رشته های تخصصی وی اقتصادسنجی، اقتصاد کلان ، اقتصاد بین‌المللی و اقتصاد خاورمیانه‌ای است. ...

استاد دانشگاه نورث ایسترن بوستون آمریکا به منظور درمان ۳ بیماری اقتصادی ایران به ارائه نسخه و راه حل اقدام کرد.

خبرگزاری فارس: رکود تورمی ایران از صادرات نفت نیست/ درمان بیماری هلندی با ایجاد بورس آزاد ارز

 

به گزارش پیارم به نقل از  خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، کامران مؤید دادخواه، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه نورث‌ایسترن بوستون آمریکا، رشته های تخصصی وی اقتصادسنجی، اقتصاد کلان ، اقتصاد بین‌المللی و اقتصاد خاورمیانه‌ای است. مناصب قبلی او اقتصاددان ارشد در بانک عمران و سرمایه گذاری ایران، و مدیر برنامه سنجی و اقتصاد عمومی سازمان برنامه و بودجه ایران و همچنین اقتصاددان ارشد شرکت ای بی تی شرکا در کمبریج ماساچوست بوده است.

مقالات وی در ریویو اقتصاد و آمار، ژورنال اقتصاد سیاسی، ژورنال بین‌المللی مطالعات خاومیانه، اقتصاد کاربردی، مطالعات خاورمیانه، ژورنال اروپایی تحقیق در عملیات، علوم تصمیم‌گیری، اقتصاد تجربی و مدل‌سازی ریاضیات و کامپیوتری منتشر شده اند.

دادخواه، دو کتاب در زمینه ریاضیات برای اقتصاد و اقتصاد کلان است. او لیسانس اقتصاد از دانشگاه تهران، فوق لیسانس و دکترای اقتصاد از دانشگاه ایندیانا و فوق لیسانس ریاضیات از دانشگاه نورث‌ایسترن دریافت کرده است.

براساس نظر این اقتصاددان، عامل بروز بیماری هلندی در ایران صادرات نفت نبوده بلکه عامل سیاست نادرست دولت ها در  پایین نگهداشتن قیمت ارزهای خارجی به طور مصنوعی و با تزریق دلارهای نفتی به  بازار بوده است.

به باور وی مهمترین راه درمان بیماری هلندی در ایران از منظر مذکور، ایجاد بورس آزاد ارز است که در آن نرخ ارزها از طریق عرضه و تقاضا تعیین می شوند.

بنابر اعتقاد دکتر دادخواه، تورم در ایران ریشه در افزایش نقدینگی دارد که مهمترین راهکارها برای کنترل آن، فعالیت موثر سازمان مدیریت و برنامه ریزی و عملیاتی سازی بودجه و نیز کاهش اعتبارات بانکی و افزایش نرخ سود بانکی است.

دیگر نظرات این اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارسبخوانید.

• مشکلات اقتصادی یک شبه حل نمی شوند

• حل مشکلات اقتصادی مستلزم شکیبایی و گذشت از سوی مردم است

• مسئولان اقتصادی مشکلات را با مردم در میان بگذارند و از آنها یاری بطلبند

فارس: راه حل عمومی رفع بیماری هلندی (تورم توأم با رکود) چیست چه راهکارهایی برای خروج اقتصاد ایران از این مشکل دارید؟

دادخواه : پیش از پاسخ به پرسشهای شما می خواهم به عنوان مقدمه سه  نکته را یاد آور شوم. نخست آنکه در حال حاضر مهمترین مشکل در برابر اقتصاد ایران تحریم ها هستند. امکان این هست که راه هایی برای مقابله با آنها یافت،ولی وجود تحریمها حل دیگر مسائل و امکان بهبود و شکوفایی اقتصاد  ایران را بسیار دشوار و پر هزینه می کنند. افزون بر این، احتمال موفقیت راهکارهای دیگر اقتصادی بسیار کم می شوند. از آن سو، برداشتن تحریم ها فضای خوش بینی و اعتماد ایجاد خواهد کرد که حل مسائل دیگر را تسهیل می می‌کند، بنابراین برداشتن تحریمها  اولویت اول را دارد. دوم، اقتصاد ایران علاوه بر مشکلات کوتاه مدت مانند تورم، با چالشهای بلند مدت مانند کمبود سرمایه و سرمایه گذاری، نبودن انگیزه برای نو آوری و کار آفرینی، عدم دسترسی  به بازار های جهانی روبروست. در بسیاری موارد، حل مشکلات بلندمدت، گاه مشکلات کوتاه مدت و موقتی جدیدی بار می آورند و گاه مشکلات موجود را تشدید می کنند. از این رو ، حل مسائل بلند مدت نیازمند برنامه است.  کمال خوشوقتی است که دولت آقای روحانی قصد بازسازی سازمان مدیریت و برنامه ریزی را دارد. این سازمان می تواند برنامه های  خردگرایانه و براساس دانش اقتصاد برای رفع مشکلات و مسائل بلند مدت اقتصاد ایران تنظیم کند. سوم، مسائل و مشکلات اقتصاد ایران یک شبه ایجاد نشده اند که انتظار داشته باشیم یک شبه کارها درست شوند. مقابله با این مشکلات، وقت می خواهد و مستلزم شکیبایی و گذشت از سوی مردم است. از این نظر لازم است که دولتمردان و مسئولان اقتصادی این مشکلات و برنامه های خود را با مردم در میان بگذارند و یاری بطلبند.

• عامل بروز بیماری هلندی در ایران: سیاستهای نادرست در پایین نگهداشتن مصنوعی قیمت ارز

• رهایی از بیماری هلندی با ایجاد بورس ارز آزاد

بر گردیم به پرسشها. منظور از  بیماری هلندی آن است که در نتیجه بهره برداری از یک منبع طبیعی مانند نفت و صادر کردن آن، تولیدات دیگر از جمله صنایع دچار زیان و رکود می شوند. به این دلیل که با صادرات نفت، درآمد ارزی قابل ملاحظه ای نصیب کشور می شود و ارزهای خارجی ارزان می شوند. در نتیجه، واردات آن کشور ارزان و صادرات آن گران می شوند. این امر به زیان تولیدات داخلی است چون از یک سو باید با  واردات کالا های  ارزان  خارجی  رقابت کنند و از سوی دیگر صادر کردن برای آنها مشکل خواهد بود. تردید نیست که این امر در ایران اتفاق افتاده است،ولی دلیل اصلی نه صادرات نفت بلکه سیاست نادرست دولت ها در  پایین نگهداشتن قیمت ارزهای خارجی به طور مصنوعی و با تزریق دلارهای نفتی به  بازار بوده است. راه چاره، ایجاد بورس آزاد ارز است که در آن نرخ ارزها از طریق عرضه و تقاضا تعیین می شوند. دولت هم تنها به میزان معین و از پیش اعلام شده ارز به این بازار عرضه می کند. بی گمان در کوتاه مدت این امر برای مصرف کنندگان و تولید کنندگان مسأله ایجاد خواهد کرد. ولی دولت نباید برای جبران آن دست به اقداماتی بزند که نقض غرض باشد. مثلا ارز را به قیمت کمتر در اختیار بعضی واردکنندگان گذاشتن یا پرداخت یارانه به تولیدکنندگان تنها به ایجاد فساد و حل نشدن مشکل اصلی منجر خواهد شد، ولی اگر تحریم ها برداشته شوند و سرمایه گذاری خارجی  در زمینه نفت و گاز آغاز شود و همینطور با ایجاد فضای مناسب برای کسب و کار، مشاغل جدید ایجاد شوند، اثر منفی بالا رفتن نرخ ارز کوتاه مدت خواهد بود. از این نظر دولت فعلی این خوش شانسی را دارد که نرخ ارزها دست کم در بازار آزاد  به نرخ های واقعی بسیار نزدیک شده اند.

• اولین راهکار کنترل نقدینگی؛ احیای سازمان مدیریت و عملیاتی سازی بودجه

• عامل اصلی تورم در ایران، افزایش نقدینگی است

• راهکار مهار تورم، کنترل نقدینگی است

• احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی، راهکار جلوگیری از انتشار اسکناس برای جبران کسری بودجه است

• بودجه سال ۹۲ مورد تجدید نظر قرار گیرد/ بودجه ۹۳ تا سه ماه آینده تنظیم شود

• بودجه بر اساس ارقام واقعی و بدون شعبده بازی تنظیم شود

فارس: رشد فزاینده نقدینگی در ایران به یک معضل تبدیل شده برای حل آن چه باید کرد؟

دادخواه: بی هیچ تردید و بر اساس تجربه ایران و دیگر کشورهای جهان، تورم ناشی از افزایش نقدینگی است. چاره کار کنترل نقدینگی است که خود به سیاست های مالی و پولی دولت وابسته است. در درجه اول انتشار اسکناس ناشی از کسر بودجه دولت است. در اینجا نیز سازمان مدیریت و برنامه ریزی می تواند کار ساز باشد. بودجه سال جاری باید مورد تجدید نظر قرار گیرد و بودجه سال ١٣٩٣ باید در ظرف سه ماه آینده تنظیم و مورد بررسی قرار گیرد. مهم این است که بودجه بر اساس ارقام واقعی و بدون شعبده بازی تنظیم شود. سالها پیش یکی از روسای بودجه در سازمان برنامه و بودجه آن زمان  گفت که “ما کسر بودجه را کاموفلاژ [استتار] کرده ایم.” منظور این بود که با اقلامی  مانند “صرفه  جویی” یا “در آمدهای پیش بینی نشده” کسر بودجه را کمتر از آن چه است نشان داده ایم. این درست مثل این است که کسی سکته قلبی یا سرطان خود را کاموفلاژ کند. نتیجه کار چه خواهد بود؟ در چند سال آینده سازمان مدیریت و برنامه ریزی باید سیستم بودجه عملیاتی را پیاده کند ،یعنی دستگاه های اجرایی نشان دهند که چه اقداماتی را به انجام خواهند رساند و بودجه تنها برای پرداخت حقوق نیست.

• دومین راهکار کنترل نقدینگی: کاهش اعتبارات بانکی و افزایش نرخ سود بانکی

• بانک مرکزی استقلال یابد

عامل دوم، برای کنترل نقدینگی کاهش اعتبارات بانکی خواهد بود. برای این کار لازم است نرخ سود بانکی افزایش یابد. این اقدام، از یکسو پس اندازها را به سیستم بانکی منتقل می کند و از سوی دیگر تقاضا برای وام را کاهش می دهد. برای اجرای این تصمیم ها لازم است بانک مرکزی استقلال داشته باشد و وظیفه آن و هدف رییس بانک مرکزی تنها حفظ ارزش داخلی (و نه خارجی) پول باشد. به نظر می رسد آنچه در بالا ذکر شد مورد تأیید تیم اقتصادی آقای روحانی بوده است و از این نظر جای امیدواری است.

• با وجود اراده سیاسی نرخهای بالاتر از نرخ تورم ۴۰ درصد نیز قابل کنترل است

• رشد اقتصادی ایران در گروی برداشتن تحریم، تشویق سرمایه گذاری و عدم دخالت دوم در قیمت گذاریها

فارس: سایر کشورها برای خروج از تورم توام با رکود چه کرده اند و کدام موفق تر بوده است؟ تزریق نقدینگی برای بهبود وضعیت تولید ، بهره گیری از نقدینگی برای کنترل تورم یا سایر روشها؟

دادخواه: بانک مرکزی نرخ تورم ایران را ۴٠ درصد اعلام کرده است. بسیاری بر این باورند که نرخ تورم بسیار بالاتر از این است. حتی اگر بپذیریم که نرخ تورم دو برابر نرخ رسمی است، تجربه کشورهای دیگر نشان داده است که اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد می توان  تورم های بسیار بالا را هم کنترل کرد.  تورم آلمان در سالهای پس از جنگ جهانی اول، و تورم در کشورهای آمریکای لاتین در دهه ١٩٨٠ را تنها با واژه “نجومی” می توان توصیف کرد. با این حال تورم کنترل شد. البته کنترل تورم مساله رکود و بیکاری را پیش می آورد. در تجربه امریکا در سالهای  ١٩٨٠  کنترل تورم به قیمت دو رکود در سالهای   ١٩٨٠  و ١٩٨٢ تمام شد. با این حال پس از غلبه بر تورم اقتصاد آمریکا چندین سال رشد اقتصادی قابل ملاحظه  را تجربه کرد و رکود سال های ١٩٩٠-١٩٩١ نیز بسیار کوتاه بود و تنها هشت ماه طول کشید. در مورد ایران چون اکنون رکود و بیکاری وجود دارد مسأله دشوارتر خواهد بود. از سوی دیگر، در حال حاضر ایران از تمام امکانات و پتانسیل تولیدی خود استفاده نمی کند. اگر تحریم ها برداشته شوند، سرمایه گذاری خصوصی تشویق شود،  همین طور اگر دخالت دولت در قیمت گذاری کنار گذاشته شود، اقتصاد ایران رشد قابل ملاحظه ای خواهد داشت و اثر  منفی کنترل تورم بسیار کوتاه و قابل چشم پوشی خواهد بود.

فارس: اقتصاد ایران با پارادوکس افزایش بیش اندازه نقدینگی و در عین حال معضل کمبود نقدینگی بنگاه‌های تولیدی روبرو است، عمده دلیل این مشکل را چه می دانید؟ راهکار پیشنهادی شما برای حل این مشکل چیست؟

دادخواه: مساله اصلی اقتصاد ایران وفور و افزایش بی حساب و کتاب نقدینگی است. در زمانی که تورم بطور رسمی ۴٠ در صد است، البته تولید کنندگان احساس کمبود می کنند. کدام رشته تولیدی در فاصله کوتاهی چهل در صد سود ایجاد می کند؟ کسی که پول و اعتبار در دسترس دارد با خرید و فروش ارز، زمین و فلزات قیمتی سودی بسیار بیشتر خواهد داشت. کنترل تورم از طریق کنترل نقدینگی مساله کمبود نقدینگی تولید کنندگان را هم حل خواهد کرد.

• هیچگاه کمبود تقاضا در ایران وجود نداشته است

• لزوم انجام خصوصی سازی واقعی در ایران

• دولت و دستگاه‌های وابسته به دولت کارهای اقتصادی و تجاری را کنار بگذارند

• دولت از مالکیت خصوصی حمایت کند

• دولت به محیط کسب و کار نشاط ببخشد

فارس: مناسبت ترین سیاستها برای شرایط کنونی اقتصاد ایران سیاستهای طرف تقاضا (تحریک تقاضا) است یا سیاستهای طرف عرضه است؟

دادخواه: در مورد ایران مانند بسیاری دیگر از کشور های در حال توسعه، مشکل اصلی گسترش تولید و عرضه است. هیچ‌گاه کمبود تقاضا وجود نداشته است که سیاست های کینزی پیشنهاد شوند. اقتصاد ایران نیازمند آن است که خصوصی سازی واقعی انجام شود و دولت و دستگاه های وابسته به دولت کارهای اقتصادی و تجاری را کنار بگذارند و به وظایف اصلی دولت بپردازند. دولت باید مالکیت خصوصی را حمایت کند و محیط کار  و کسب را برای کار آفرینی و نو آوری نشاط ببخشد.

• با سرعت و با معجزه همه مشکلات حل نمی شود

• راه حلهای “من درآوردی” و پوپولیستی شرایط اقتصادی را بدتر می کند

• سیاستهای مصیب زای شخصی و گروهی به دولت و مردم تحمیل نشود

• ایران ۳ تا ۵ سال آینده به عضویت سازمان تجارت جهانی درآید

فارس: برای حل مشکلات مذکور اولویتها کدامند؟

دادخواه: نکته مهم این است که رابطه ایران با اقتصاد جهانی دچار اشکال شده است. دولتها اقداماتی برای برون رفت انجام داده اند. ولی بدلیل تحریم ها برخی کشورها از این موقعیت سواستفاده کرده اند. در این دورانی که همه سخن از جهانی شدن می کنند، واجب است که ایران رابطه محکم و درستی با اقتصاد جهانی داشته باشد. یک برنامه دولت باید این باشد که شرایط را فراهم کند و در فاصله سه تا پنج سال ایران به عضویت سازمان تجارت جهانی در آید.

در رابطه با آنچه در بالا گفته شد باید تکرار کنم که  ایران با  مسائل اقتصادی  زیادی که دشوار و درهم پیچیده هستند  روبروست. بنابراین نمی توان انتظار داشت که به سرعت و با معجزه همه مشکلات را حل کرد. در واقع راه حل های من در اوردی و پوپولیستی تنها شرایط را بدتر خواهند کرد. در اینجا باید مواظب بود که کسانی برای منافع شخصی و گروهی سیاست های مصیبت زا را به دولت و مردم تحمیل نکنند.

برچسب ها :

این مطلب بدون برچسب می باشد.

لینک کوتاه :http://www.piyarom.ir/?p=7572

به نکات زیر توجه کنید

  • نظرات شما پس از بررسی و تایید نمایش داده می شود.
  • لطفا نظرات خود را فقط در مورد مطلب بالا ارسال کنید.