پیارم خبر:موقعیت و وسعت
این استان در جنوب ایران واقع شده ، وسعت آن ۸/۶۸۴۷۵ کیلومتر مربع است و بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه طول شرقی ‌( از نصف النهار گرینویچ ) واقع شده است .
این استان از شمال با استان کرمان ، از جنوب با خلیج فارس و دریای عمان ، از جنوب با استان سیستان و بلوچستان و از غرب با استانهای فارس و بوشهر همسایه است .
از لحاظ وسعت بزرگترین شهر این استان ” بندرعباس ” و کوچکترین آن ” شهر هرمز ” است .

وجه تسمیه هرمزگان
هرمزگان از کلمه “هرمز” است، پسوند “گان” انتساب این منطقه را به هُرْمُزْ می رساند املأی صحیح هرمز به صـورت “هرموز” ونوشتن آن بی واو یک اشتباه رایج است و هرموز از دو جزء‌ “هور” که صحیح تر آن “خور”به معنی خلیج، لنگرگاه،مرداب و دره است وجزء دوم “موز” که بنظر می رسد همان میـوه معروف موز باشد،تشکیل شده است بر اساس شواهد تاریخی محل اصلی هرمز منطقه ای نزدیک میناب فعلی بوده که شهر میناب فعلی برروی خرابه های آن بنا شده است.

جغرافیای تاریخی بندرعباس
تاریخچه بنای شهر بندرعباس در مقایسه با غالب شهرهای ایران سابقه ای کوتاه دارد و بنای آن به چهار صد سال نمی رسد.

تا قرن چهارم پیش از میلاد مدارک پراکنده ای بر پایی کتیبه ها و نوشتارهای تاریخ نگاری یونانی درباره خلیج فارس نوشته شده بود.ظاهرا در ایام بسیار کهن اقوامی در سواحل غربی خلیج فارس و دشتهای جنوب غربی ایران می زیسته اند و شواهدی مبنی بر وجود دریا نوردی در آن دوران وجود داشته از جمله بابلیان در قرن هفتم پیش از میلاد  در خلیج فارس دریا نوردی می کرده اند . نخستین مدرک قطعی در مورد دریا نوردی در خلیج فارس به زمان”نئارخوس”یا نئارک” دریا سالار اسکندر مقدونی مربوط است.

به دلیل خرچنگ زیادی که در ساحل این دهکده دیده می شد نام آن را به”بندرگامارااو” یا “گامبارائو” یعنی بندر خرچنگ تبدیل نمودند. نام متداول بعدی یعنی “گمرون” یا “گامبرون” به احتمال قوی از لغت پرتغالی “گامارائو” اقتباس شده است.

در سال ۱۶۲۲ میلادی شاه عباس توانست با انگلیسی ها متحدد شود و بدین طریق دست پرتغالی ها را از خلیج فارس کوتاه کند و به افتخار این موفقیت بندر ” گمبرون”بنام بندرعباس تغییر نام پیدا کرد.
تا سال ۱۶۵۰ میلادی بندرعباس حصاری نداشت ولی از زمانی که دور شهر را محصور کردند بر امنیت آن افزوده گردید، سپس انگلیسی ها وهلندی ها دربندرعباس تجارتخانه و در کناره ی دریا عمارت زیبا بنا کردند و چون در بندر لنگرگاه مناسبی وجود داشت اکثر کشتی های بزرگی که از هندبرای ایران و عثمانی و سایر نقاط کالا حمل می کردند در طول راه در بندرعباس لنگر می انداختند.
بررسیهای تاریخی وقایع خلیج فارس و بندرعباس در حدود سالهای ۱۶۸۰ میلادی نشان خواهد داد که هلندی ها در این موقع با قدرت فوق العاده تاسیسات خود را در بندرعباس و بصره اداره می نموده اند و تقریبا به همان اندازه قدرت و کمال رسیده بودند که پرتغالیها در یکصد سال پیش در خلیج فارس داشتند .

آثار باستانی بجامانده از زمان حکومت پرتقالی ها در جزیره هرمز

هلندیها در سال ۱۶۹۸ میلای با کسب اجازه از دولت ایران شهر تازه ای دروسط بندرعباس بنا نمودند ( عمارت کلاه فرنگی درهمین ایام بنا شده است ) که تا سال ۱۷۲۲ میلادی این شهر دوام یافت و سپس سقوط کرد .

در سال ۱۸۶۴ میلادی بود که  انگلیسیها برای اولین بار موفق شدند که سیستم ارتباطی تلگرافی خلیج فارس که سبب مرتبط ساختن هندوستان و اروپا از طریق خلیج فارس می گردید به وجود آورند و همچنین با امضا مقاوله نامه بین دولت ایران و کمپانی تلگراف انگلیس تاسیسات تلگرافخانه انگلیسی در بندرعباس و ” باسعیدو ” و ” جزیره هنگام ” و ” بندرجاسک  ” به وجود آمد .

در سال ۱۹۰۰ میلادی انگلیسها برای اولین بار اقدام به تاسیس کنسولگری در بندرعباس کرده و شخصی به نام ” ورهنت ” از طرف دولت انگلیس به این منظور منصوب گردید و تا سال ۱۹۱۸ میلادی از طرف دولت انگلیس چندین نفر به این سمت برگزیده شدند .

پس ازنهضت مشروطیت قانون ایالات و ولایات در سال ۱۰۵ میلادی به تصویب  رسید که براساس آن بندرعباس و توابع آن جزو محدوده ایالت ( استان ) فارس و بنادر گردید و بعد از آن تحت اختیار حاکم کرمان قرار گرفت.

جغرافیایی طبیعی شهرستان بندرعباس
آب و هوای این شهرستان به علت شرایط خاص خود متغییر بوده زیرا در نواحی کوهستانی گرم وخشک و در نواحی ساحلی و جلگه ای گرم و مرطوب می باشد. آب و هوای نوار ساحلی این شهرستان در فصل تابستان بسیار گرم و مرطوب ودر فصل زمستان هوا نسبتا معتدل می شود . فصل تابستان دراین نواحی به مدت ۹ ماه ادامه می یابد که به تدریج از اوایل آبان ماه از گرمای هوا کاسته می شود. وزش بادها شمالی دراین شهرستان توام با گرد وغبار بوده که گاهی اوقات این بادها با رطوبت زیاد دریا همراه شده و هوای گرم و مرطوبی را به وجود می آورد که این پدیده را در اصطلاح محلی هوای ” شرجی ” گویند.

دراثر مجاورت نواحی شمالی با استانهای کرمان و دوری از سواحل خلیج فارس در مقایسه با شهرهای نوار ساحلی ملایمتر می باشد حداکثر درجه حرارت دراین ناحیه از شمال شهرستان دراواسط تابستان ۳۰ تا۴۹ درجه و حداقل آن در  دیماه ۲تا ۵درجه سانتیگراد متغییر است .

آب و هوای استان هرمزگان
استان هرمزگان از مناطق گرم و خشک ایران است . به طور کلی آب و هوای این استان تحت تاثیر آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد .

گرمای متوسط سالا‌نه این منطقه در حدود ۲۷ درجه سانتی گراد است و رطوبت نسبی آن حداقل به ۱۹ درصد و حداکثر به ۱۰۰ درصدی می رسد . مقدار متوسط بارندگی سالا‌نه ۸/۲۱۵ میلی متر است .

در این مناطق در حدود ۹ ماه از سال بارندگی مهمی انجام نمی شود و قسمت عمده بارندگی نیز در یکی دو نوبت انجام می گیرد و در همان موارد هم اغلب مانند بارانهای بهاری سیل آسا می باشد  که شامل خساراتی  می گردد .

هوای این استان در سردترین روزهای زمستانی  از ۱۰ درجه سانتی گراد بالا‌ی صفر پایین تر نمی آید . تابستانهای گرم و زمستانهای  معتدل از ویژگیهای آب و هوای استان هرمزگان به شمار می رود .

از جمله مهمترین بادهای این استان عبارتند از :
باد ” سهیل یا سهیلی ” بادی است تابستانی که از جنوب شرقی به سمت شمال غربی می وزد و در رسیدن میوه خرما نقش اساسی دارد.

باد ” نعشی  ( نشی ) “بادی است که از شمال شرقی به سمت جنوب غربی می وزد و سرد و طوفان زا می باشد  .

باد ‌” عقربی ” بادی است بهاری که از نیمه فروردین الی اوایل تابستان از سمت جنوب به شمال می وزد .

باد ” قوس ‌” بادی است زمستانی که در جهت شرقی – غربی می وزد و باعث بیشترین بارش در این منطقه می شود .

باد ” شمال ” این باد به مدت ۹ ماه از سال به موازات ساحل شمالی خلیج فارس می وزد .

وزش باد شمال به مدت ۴۰ روز در فصل تابستان با گرد و غبار محلی همراه است . جهت وزش این باد از جنوب غربی به سوی شمال شرقی می باشد و در زمستانها جهت آن غربی – شرقی می گردد .

باد ” ایوبی ” این نوع باد همانند د ” باد قوس ” از یک ویژگی خاص برخوردار است که همراه با مقدار کمی باران می باشد .

باد  ” شرجی یا شرقی ” وزش این باد در تابستان از بادهای بسیار نامطلوب سواحل شمالی خلیج فارس به شمار می رود زیرا در فصل تابستان پس از عبور از سطح دریا رطوبت زیاد به خود می گیرد و نسبی هوا را به شدت بالا‌ می برد و گاهی توام با ابر و مه است که در برخی نواحی موجب بارندگی می شود .

باد ” بحری یاد باد شمال غربی ” این باد اغلب در فصل زمستان شروع به وزیدن می نماید و نسیمی را از دریا با خود می آورد و گاه بارندگی های اندکی را پدیدار می کند .‌

ناهمواریهای استان هرمزگان
مناطق کوهستانی ، بخش عمده ای از مساحت این استان را در برگرفته و کوههای این منطقه ادامه رشته کوههای زاگرس است که به تدریج از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است و به مرورازارتفاعات کاسته می شود تا سرانجام به تپه ماهورهای آهکی و گچی و شنی تبدیل می شود و سپس به زمینهای پست ساحلی که در امتداد خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد می پیوندند . این ناحیه پست ساحل در اطراف تنگه هرمز وسعت بیشتری پیدا می کند .

مهمترین کوههای این استان به شرح زیر است  :
کوه گنو : در شمال غربی بندرعباس واقع شده است وارتفاع آن

۲۳۴۷ متر می باشد . این کوه دهستانهای فین ، سیاهو  وایسین را ازهم جدا می کند . این کوه در مقایسه با آب وهوای گرم بندرعباس دارای آب وهوای نسبتا معتدل است و به همین مناسبت از اهمیت خاصی برخوردار می باشد . اینکوه با ابعادی معادل ۳۴ کیلومتر و ۵ تا ۱۵ کیلومتر عرض و مساحتی بالغ بر ۳۵۰ کیلومتر مربع را در برگرفته است .

کوه فارغان ( هماک ) : این کوه در شمال بندرعباس با ارتفاعی برابر ۳۲۶۷ متر واقع گردیده است .این کوه سرچشمه رودهای ماشاری ، وایکان ، نسا و مزرعه است . کوه فوق مساحتی بالغ بر ۱۱۰۰ کیلومتر را در بر دارد .

کوه شب ( شو ) : در شمال شرقی بندرلنگه واقع گردیده وارتفاع آن ۲۶۸۱ متر است . این کوه یکی ازبلندترین کوههای جنوب ایران محسوب می شود .

از جمله کوههای دیگری که می توان در این استان نام برد عبارتند از : کوه بناب ، ناخ ، مهرگان ، بندرهوشدان ، سرملا ، سیبا، پشت کوه ، سیاه و غیره

کوه بشاگرد :رشته کوه بشاگرد غربی در شهرستان جاسک به شکل عدد هشتی است که یک ضلع آن درامتداد شمال جنوب و ضلع دیگرآن تقریبا به صورت افقی قرار گرفته است . در واقع دو رشته نسبتا متمایزی را به نام رشته بشاگرد شرقی و رشته بشاگرد غربی پدید آورده است . بلندترین قله آن کوه  ” مهره ”  ( دهستان بشاگرد غربی شهرستان جاسک ) نام دارد که ارتفاع آن حدود ۲۰۴۶ متر می باشد .

از جمله دشتهایی که دراین استان وجود دارندعبارتند از :
دشت شمیل ، دشتکردی ، دشت مسافرآباد ، دشت رودان ، دشت احمدی ، دشت شمیل، دشت تخت ، دشتگنو ، دشت فارغان ، دشت فین و رضوان ، دشت کهورستان و دشت ایسین .

رودخانه ها
در این استان رودخانه های متعدد پر آبی وجود ندارد . تنها رودخانه هایی که در این منطقه پر آب می باشند ، میناب ومهران هستند که بخش زیادی از آبهای آنها بر اثر گرمای زیاد تبخیر واز دست می رود و یا پس از طی مسافتی کوتاه اکثر رودها خشک می شوند و تعداد دیگری از رودهای این منطقه ، به علت گذشتن از نمک زارهای ساحلی و یا از دشتهای گچی شور شده و در انتها به دریا می ریزند .

رودهای استان را می توان از نظر نوع به دو دسته تقسیم کرد :
رودخانه های شور یا کل ومهران از آب شور برخوردار هستند ورودخانه ی گنج ، جگین ، کریان ، جلابی و میناب دارای آب شیرین هستند.

رودخانه های استان عبارتنداز :
میناب ، مهران ، شمیل یا حسن لنگی ، چیل  ، شقرود ، ماشاری  ، شوریاکل ،جاسک ، شهروند ، هیلرو ، زیانی ، بهمدی ، گابریگ ، رودان ، زرانی ، گرو ، مازابی ، سبزپوشان ، حاجی آباد ، رسول ، جغین  ( جگین ) ، انگهران ، شاه بابک ، گودر ( گوادر ) و دزدان که به اختصار چند رودخانه مهم دراین بخش توضیح داده می شود و اهم رودهای فوق الذکر در شهرستانهای مربوط به خود درج شده است .

رودخانه میناب : یکی از پرآب ترین رودهای جنوبی ایران بوده که از  ” رود کورنگ ” در حدود ۴۰کیلومتری شمال میناب سرچشمه می گیرد و در انتها در شمال تنگه هرمز به خلیج فارس می ریزد . به خاطرشیرین بودن آب این رودخانه و از آنجا که یکی از امتیازات عمرانی و اقتصادی منطقه به شمار می رود سدی روی آن ساخته شده است .

رودخانه مهران : این رود از جنوب کوههای هفچن ، ۱۵ کیلومتری شمال  ” عسلویه ” سرچشمه گرفته و به خلیج فارس می ریزد .

رودخانه شور : از کوههای ” داراب  ” سرچشمه گرفته ودر شرق بندرخمیر به خلیج فارس وارد می شود . 

رودخانه شمیل : این رودخانه در شمال شرقی بندرعباس واقع است و حوضه آبریز آن حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع می باشد ، رودخانه مذکور در نزدیکی روستای شمیل وارد دشت وسیعی می گردد .

چشمه های آب گرم گنو ، خورگو ، خمیر ، چستانه ، معدونیه ، لای بیشه ، و آبگهور از مهمترین چشمه های آب گرم استان است که برای رفع انواع امراض مورد استفاده قرارمی گیرد .

تنگه هرمز
این تنگه یکی از حساس ترین و حیاتی ترین راههای آبی جهان در عصر ماست . این تنگه هلالی شکل بوده وطول آن۱۸۷ کیلومتر و کمترین عرض آن از راس قبر هندی شمال شرقی شبه جزیره عمان تا دهانه رودخانه گز ( ایران ) حدود ۵۵  کیلومتر و عرض معمولی آن از بندرعباس تا راس ” شوریط ” شمال عمان حدود ۸۷ کیلومتر می باشد . ژرفای ان به دلیل شیب تندی که کف تنگه از قسمت شمال به جنوب دارد متغیر است و در نزدیکی جزیره لارک حدد ۳۶ متر و در ساحل جنوبی نزدیک جزیره مسندم عمان ۱۸۰ تا ۲۰۰ متر عمق دارد و ژرفترین نقطه آن گودالی است به عمق ۲۲۳ مترکه در ۴۵ کیلومتری شمال جزیره مسندم ( مسندام ) قرار دارد .

همچنین مدخل تنگه هرمز دارای دو برآمدگی ، یکی به نام راس ” دبه ” شرق کشور امارات متحده عربی ودیگری دماغه ” الکوه ” در ساحل ایران  ( غرب خلیج جاسک )است .

اهمیت استراتژیکی واقتصادی این تنگه در چند دهه اخیر بیشتر گردیده است .

تنگه هرمز ، تنگه ای است بین المللی که بین دو کشور ایران و عمان واقع شده است که ارزش ویژه ای دارد و طبق موافقت نامه سال ۱۹۷۴ که بین دو دولت ایران و عمان بسته شده مسئولیت دفاع ازاین گلوگاه حیاتی وهم نظارت بر عبور و مرور کشتیها مشترکا بر عهده هر دو دولت است .

خلیج فارس
از همان زمانی که پارسیها به لب دریای جنوب رسیده اند ، یعنی از هزاره دوم پیش ازمیلاد بایست نام این دریا پارس یا خلیج فارس گذاشته ، زیرا از نخستین روزی که نام این دریا در اسناد معتبر تاریخی آمده است تا امروز همواره آن را به همین نام خوانده اند و در سراسر جهان متمدن تاریخی آمده است تا امروز همواره آن را به همین نام خوانده اند و در سراسر جهان متمدن همیشه به هر زبانی این نام رواج داشته است .

در  کتیبه ای که از داریوش کبیر در تنگه سوئز به دست آمده به  نام  “دارپاتیاهخاپارساآتی ” یعنی دریایی که ازپارس می رود خوانده شده است .

و ” کلودیوس پتوله مائوس ” یا بطلمیوس که بزرگترین عالم هیئت و جغرافیای قدیم است و در قرن دوم میلادی می زیست در کتاب بزرگی که در علم جغرافیا نوشته از این دریا به نام ” پرسیکوس سینوس ” ( خلیج فارس) یاد کرده و این اصطلاح بعدها به  ” سینوس پرسیکوس ” تغییر یافته ومصطلح شده است .

درمنابع تاریخی و جغرافیایی دوره اسلامی ، تحت عناوینی از قبیل  ” بحرفارس ” ،” البحرالفارسی ”  ، ” الخلیج الفارسی ”  و خلیج فارس از این دریا نام برده شده است .

“ابوعلی احمدبن عمربن رسته ” در کتاب “الاعلاق النفسه ” از خلیج فارس به ” الخلیج فارس یاد کرده است .

دانشمند و جغرافیدان ایران به نام  ” سهراب  ” که در قرن سوم ه.ق می زیسته درکتاب خود به نام ” عجائب الاقالیم السبعه الی نهایه العماره “می نویسد :

” بحر فارس و هوالبحرالجنوبی الکبیر یعنی دریای پارس دریای  بزرگی در جنوب است . از مطالب فوق چنین نتیجه گیری می کنیم که کلیه مورخان و جغرافیدانان جهان

، چه دردوران وسطی وچه در قرون باستان و دوره معاصر از خلیج فرس به اسامی ” دریای پارس ” ، خلیج  فارس ”  و یا  ” خلیج العجم ” و امثال آن یاد کرده اند  . مستندترین دلیل بر این ادعا آثار کتب و نقشه هایی است که از آن بر جای مانده است .

ترجمه اصطلاح لاتین خلیج فارس به زبانهای مختلف به ترتیب ذیل است :

Golfe Persique به زبان فرانسه

Persico Gulf به زبان انگلیسی

Persischer Golfبه زبان آلمانی

Persico Golfoبه زبان ایتالیایی

Persids  Kizaliv به زبان روسی

Perusha klanبه ز بان ژاپنی

است که در همگی نام “پارس ” به خوبی مشهود است .

آنچه مسلم است نام خلیج فارس در همه زبانهای زنده دنیا از زمانهای گذشته تاکنون پذیرفته شده و همه ملل جهان این دریای ایرانی را به زبان خود خلیج پارس می خوانند.

خلیج فارس با مساحت ۲۴۰۰۰۰ کیلومترمربع دارای عرضهای مختلفی است که کمترین عرض از دماغه نای بند ( ایران ) تا راس راکان ( رکن ) شمال کشور قطر ۱۸۵ کیلومتر و بیشترین عرض آن از بندر جزه ( ایران ) تا کرانه های سلیه  ( امارات متحدده عربی ) ۳۵۵ کیلومتر است . طول خلیج فارس از دهانه اروندرود تا کرانه های ابوظبی ۸۳۰ کیلومتر و ژرفای آن در قسمت شرقی به طور متوسط ۵۰ تا ۸۰ متر ودر قسمتهای غربی حدود ۱۰ تا ۳۰ متر است .

ژرفترین نقطه خلیج فارس گودالی است به عمق ۹۳ مترواقع در ۱۵ کیلومتری جنوب جزیره تنب بزرگ ، طول کرانه های ایران درخلیج فارس ازبندرعباس تا دهانه اروندرود ۱٫۲۵۹ کیلومتر است . شوری آب خلیج فارس از آبهای دیگر جهان نسبتا بیشتر است به طوری که بین ۳۷ تا ۵۰ در هزار متغیر می باشد.

شوری آب خلیج فارس به عوامل زیر بستگی دارد:

۱- کند بودن جریان آب در تنگه هرمز

۲- واقع شدن خلیج فارس در نزدیکی خط استوا

۳- تبخیر بیشتر آبهای آن و نمکزار بودن بستر رودهای دجله و فرات که به خلیج فارس می ریزند. این شوری در سواحل جنوبی

آنقدر زیاد است که در برخی نقاط کوههای نمکی سر از آب بیرون آورده اند.

خلیج فارس دارای جزایر بسیاری است که عبارتند از: ابوموسی،بنی فرور، تنب بزرگ،تنب کوچک،سیری، شتور، فرور، قشم،کیش،لارک،لاوان، هرمز، هندرابی و هنگام که از نظر تقسیمات سیاسی جز استان هرمزگان می باشند.

حیات وحش
زندگی وحش در استان هرمزگان مانند استانهای دیگر ایران بستگی به شرایط طبیعی دارد.
ازاین نظر استان هرمزگان با توجه به مجاورت با دریا که منبع عظیم مواد غذایی است ، محل زندگی پرندگان مهاجر و بومی نیز می باشد.

فلامینگو

از جمله پناهگاههایی که در این استان وجود دارد، منطقه حفاظت شده ی گنو به مساحت۲۷،۵۰۰هکتار، منطقه حفاظت شده ی حرا به مساحت۸۵،۶۸۶ هکتارو پناهگاه حیات وحش شتور به مساحت۱۶۰هکتار که علیرغم وسعت کم، یکی از مهمترین و با ارزش ترین پناهگاههای پرندگان ولاک پشت های دریایی، ماهیها و دلفینها در خلیج فارس است.پرندگانی که در جزیره شتور تولید مثل می کنند عبارتند از: پرستوی دریایی تیره ، باکلان گلوسیاه ،پرستوی دریایی کاکلی کوچک ، پرستوی دریایی بد صدا، پرستوی دریایی معمولی،پرستوی دریایی پشت دودی،اگرت ساحلی،چکاوک کاکلی،انواع لاک پشتها وعلاوه بر آن تعدادی حواصیل سبزدر این جزیره دیده شده است.

حواصیل

همچنین نوعی مار سمی سیاه رنگ وکوچک که به سرعت در زیر شن خود را مخفی می کند یکی دیگر از جانوران این جزیره می باشد.

پوشش گیاهی
استان هرمزگان از نظر پوشش گیاهی فقیر می باشد و گیاهان این منطقه منحصر به گیاهانی است که معمولا در نقاط کم آب و خشک می رویند وهمچنین در مقابل خشکی هوا نیز مقاوم و سخت می باشند . به عبارت دیگرپوشش گیاهی این استان در رابطه با تغییرات حاصله ازآب وهوا وجنس خاک چهره متفاوتی به خود می گیرد.

درختان  و درختچه ها و گیاهانی که در این مناطق رشد می کنند عبارتند از: ” کهور” که در صنعت کشتی سازی مورد استفاده قرار می گرفت. ” کنار ” ( سدر ) که از عصاره آن برای تهیه شامپو استفاده می کنند وخربزه درختی که درخت آن شبیه خرماست ، در این منطقه پرورش داده می شود. گیاهانی که در این استان می رویند می توان از کلپوره،بومادران، بابویه،خاکشیر و شورپسند که در مناطق شوره زارها یافت می شوند نام برد. گیاهانی که در ارتفاعات می رویند به علت کاهش دما و بلندی کوه و دسترسی به رطوبت هوا به حدی است که از دامنه تا قله کوه انواع درختان گرمسیری به چشم می خورد. درارتفاعات بالاتر درختان سردسیری نظیر کاج، سرو، زیتون وحشی به صورت زیاد دیده می شود.

جنگل حرا:در نواحی جزیره قشم ، بندرپل و بندرخمیر مجموعه ای از درختان سر سبز حرا به چشم می خورد که با آبراهه هایش با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی اش از منابع توریستی و دیدنی استان می باشد . و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می کند .

این جنگل در موقعیت استثنایی بر روی مانداب هاییکه از خاکهای لجنی در معرض جزر و مد آب خلیج فارس قرار دارد تشکیل گردیده و درهنگام مد تمامی جنگل به زیرآب رفته و ناپدید می شود.

جغرافیای اقتصادی استان هرمزگان
کشاورزی : این استان از نظر رشد سریع محصولات خاص منطقه و مزیت فصلی آن اهمیت دارد. با مهار کردن رودخانه های منطقه می توان محصولات بیشتری به دست آورد.فعالیت عمده مردم هرمزگان در زمینه کشاورزی است.همچنین صید ماهی و حمل و نقل دریایی فعالیت عمده ی دیگراهالی نوار ساحلی وجزایراستان می باشد. دشت میناب از مناطق بسیار مستعد کشاورزی است. بخش حاجی آباد که در قسمت شمالی استان قرار دارد از نواحی حاصلخیز کشاورزی استان به شمار می رود. بخشهای گاوبندی و بستک از محرومترین مناطق استان به شمار می روند. در نتیجه فعالیت کشاورزی آنها صرفا به کشت گندم و جو ( دیم ) محدود می شود .

محصولات زراعی دیگر این استان شامل حبوبات ، سیب زمینی ، پیاز ، محصولات جالیزی ، نباتات علوفه ای و دانه های روغنی می باشد .

ازمحصولات درختی آن می توان پرتقال ، نارنگی ، لیموترش ، لیمو شیرین ، گریپ فروت ، انار، انجیر ، انگور ، بادام ، موز، انبه ، گارومزنگی و زیتون محلی را نام برد .

تولید خرما در سال زراعی فوق حدود ۱۰۹۶۷۰ تن بوده است .

میزان زراعت محصولات سالانه این استان نسبت به کل کشور ۰/۶ درصد  بوده واز این نظر در مقام بیست و چهارم قرار دارد .

منابع آب :مشخصات سد استقلال ( میناب )

نام سد : استقلال ( میناب )

نام رودخانه ( میناب )

محل سد :  میناب

نوع سد : بتونی – قوسی

طول تاج سد (متر ) : ۴۵۰

ارتفاع از کف (متر ) : ۶۰

گنجایش کل مخزن ( میلیون متر مکعب ) : ۲۷۰

سطح زیر کشت ( هکتار ) : ۱۵۰۰۰

تولید سالانه برق  ( میلیون کیلووات ) : –

تاریخ شروع ساختمان : ۱۳۵۳

تاریخ خاتمه ساختمان : ۱۳۶۴

دامداری و دامپروری
دامداری موقعیت خاصی دراین استان دارد . به خاطر این که دامهای عشایر مناطق فارس و کرمان هنگام قشلاق ازمراتع هرمزگان استفاده می کنند و به مرور مراتع آنجا فقیر و فقیرتر شده است . سالیانه حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار دام از سایر استانها به مناطق هرمزگان کوچ می کنند تااز مراتع قشلاقی استان استفاده کنند.

به طور کلی فرآوردههای دامی استان اندک است و کمبود آن از سایر استانهای کشورتامین می گردد .لازم به ذکر است که در این استان دامهایی مانند شتر و گاوو نوعی بز بومی پرورش داده می شود که به بز ” تالی ” مشهور است .
یکی از دامهای بومی که به بزتالی مشهور می باشد و سهمی دردامداری و دامپروری استان به عهده دارد .

منابع طبیعی خلیج فارس
خلیج فارس منبع انواع ماهیها و جانوران دریایی و معادن ناشناخته دیگری است که با کشف معادن عظیم نفتی در بستر آن اذعان می گردد که حدود ۵۶ درصد ازکل ذخایر نفتی شناخته شده جهان در کشورهای ساحلی خلیج فارس و در عمق آبهای آن قرار دارد .

در نخستین دهه از قرن بیستم میلادی چاههای  نفت د رجنوب ایران فوران کرد و بیست تا سی سال پس از آن منابع متعدد در کشورهای مختلف حاشیه خلیج فارس کشف گردید و با اکتشافات جدید مهمترین و با ارزش ترین منبع انرژی جهان از آن منطقه خلیج فارس شد .

مروارید  :  یکی از منابع ثروت خلیج فارس به شمار می رود که بسیار مورد توجه سوداگران این رشته قرار دارد . اگرچه در شرایط کنونی صید مروارید خلیج فارس همچون گذشته از رونق اولیه خود برخوردار نمی باشد ولی مروارید آبهای اطراف جزایر کیش – قشم بنادر شیبکوه به ویژه در حوالی بندرلنگه و مجمع الجزایر بحرین که با الوان مختلف و در خشندگی مخصوص و داوم و بقای خود یکی از بهترین مرواریدهای جهان است .

صدف : در آبهای خلیج فارس صدف مروارید  فراوان یافت می شود تا و در سواحل جزایر آن به خصوص در اطراف آبهای مجمع الجزایر بحرین صید صدف انجام می گیرد .این گونه صدفها به علت شفافی و زیبایی رنگ ونقش و نگار داخل آن از امتیاز خاصی دارند .

همه ساله تعداد معتنابهی ازاین صدفها به قیمت نازلی به صادرکنندگان فروخته می شود .

ماهیگیری و جانوران دریایی:
ماهیگیری یکی ازمشاغل کهن و عمده مردم استان است . صید ماهی ، چه با ابزار سنتی و چه با وسایل مدرن در فصول پاییز و اواسط زمستان تا اواسط بهار انجام می گیرد . همچنین صید انواع ماهیان در فصول سال یکسان و یک جنس نیستند .

خلیج فارس از لحاظ وفورجانوران دریایی و اقسام ماهیها ، در شمار غنی ترین دریاهای جهان به شمار می رود و از این نظر ثروت سرشار دارد که تا پنجاه سال پیش قدر آن نا شناخته بود . زیرا از نظر تحقیقات علمی برای بهره برداری از این نعمت خداداد هیچ گونه اقدامی صورت نگرفته بود .

تنوع و تعداد بیشمار ماهیهای خوراکی و صنغتی خلیج فارس به حدی است که ثروت خلیج رفارس از لحاظ شیلات کمتر از دریای خزر نیست . به طور کلی با تحقیقاتی که به عمل آمده حدود ۲۰۰ الی ۳۴۰ گونه ماهی درخلیج فارس و دریای عمان شناسایی شده اند.

صید میگودر این استان از رونق خاصی برخوردار است . میگوی خلیج فارس از بهترین نوع و دارای بیشترین میزان درصد پروتئینی حیوانی است. صید میگو در تابستان صورت می گیرد . جزایر مرجانی وحاشیه های خاکی جزایر آب گرم خلیج فارس زیستگاه میگو به شمار می آید . اکثر صیادان این منطقه در فصل صید ، کلیه امکانات و وقت خود را صرف صید میگو می کنند ، اما به علت کمبود وسایل نگاهداری ،اغلب میگوها بدون بسته بندی در بازار ماهی این استان به خصوص بندرعباس با روشهای ابتدایی عرضه شده به فروش می رسد .

مراکز صید این استان
از منابع عمده تامین ماهی کشور به شمار می آیند . غذای عمده مردم این استان را آبزیان مختلف تشکیل می دهند .

سرمایه گذاری هر بیشتر دولت برای صید و تاسیسات صیادی در این استان باعث بهبود وضع صیادان و صید بیشتر می گردد  .

بجز صید میگو ، صید ماهی نیز در این استان از رونق خاصی برخوردار است . صید انواع ماهیها نظیر ماهی تون ، ماهی ساردین ، ماهی سنگسر ، ماهی سرخو، ماهی هامور، میش ماهی  و ماهی مقوا در این استان صورت می گیرد  .

ماهی تن و ساردین که در صنعت کنسروسازی به کار می رود یکی از منابع عمده درآمد صیادان این منطقه و منطقه چابهار و کنارک است . چنانچه در امر صید و جمع آوری این نوع ماهی سرمایه گذاری بیشتری شود . بی شک تولید کنسرو ماهی بیشتری به دنبال خواهد  داشت .

معادن
این استان دارای معادن فراوانی است که مهمترین آن  ” نفت و گاز ”  ( حوزه نفتی سیری  – سلمان – رسالت – رشادت و همچنین حوزه گازی گورزین- سلخ – سورو  -سرخون – گیشو ) می باشد و همچنین معادن دیگری نیز مانند :کرومیت ، خاک  سرخ ، مصالح ساختمانی ، نمک ، گوگرد  و آهن در این استان یافت می شود .

کارخانه استخراج خاک سرخ (جزیره هرمز)

لازم به ذکر است که دراین استان با کشف معادن جدیدی مانند شن و ماسه ، سنگ لاشه  ، نمک طعام   و سنگ تزئینی باعتث شده که صنایع هرمزگان فعال تر گردد .

صنایع
یکی ازعوامل رشد و گسترش صنعت در این استان دریا می باشد که باعث گردیده صنایع به ویژه در زمینه های غذایی ، دریایی و حمل و نقل رشد چشمگیری داشته باشد .

شیلات از مهمترین صنایع این استان است که محصولات آن در سراسر کشور توزیع می گردد و محصولات مهم آن کنسرو، ساردین و تون که درنوع خود در جهان از اهمیت بسیار ممتازی برخوردار است .

کار خانه آرد ماهی که یکی دیگر از صنایع این استان است وظیفه تهیه آرد ماهی را به عهده دارد . از پوست ، استخوان و امعاء و احشاء ماهیانی که در کارخانه به مصرف   کنسرو تون رسیده طی مراحل مختلف آرد ماهی تهیه می شود و برای مصرف خوراک طیور و مرغداریها به سایر نقاط کشور ارسال می گردد .

به تازگی شرکتی به نام شرکت صید صنعتی دراستان تاسیس شده که کشتیهای بزرگ و مجهز به وسایل مدرن اقدام به صید ماهی درآبهای دور از ساحل و عمیق می کند و این کشتیها دارای امکاناتی از قبیل ردیاب ماهی ، سردخانه و دستگاه به عمل آوری وغیره بوده تا بتواند با امکانات گفته شده صید بیشتری داشت .

در کناراین صنایع ، صنایع دیگری مانند صنعت قایق سازی ، صنایع نساجی ، صنایع لنج سازی ، کارخانه یخ سازی ، کارخانه آب لیموگیری ( در میناب ) ، کارخانه بارج سازی ” ایرانبارج ”  ( انبارهای متحرک دریایی ) ، کشتی سازی خلیج فارس و تعمیر و بازسازی کشتی و لنج است .

صنایع دستی
صنایع دستی این استان جنبه تجاری ندارد و فقط در اکثر موارد تامین کننده بخشی از نیازهای منطقه ای می باشد .

مهمترین صنایع دستی فعال دراستان هرمزگان عبارتنداز : سبد و حصیربافی ، ساخت ظروف حصیری از جمله صنایعی است که در منطقه  میناب و بشاگرد  رواج فوق العاده ای دارد .

سفالگری ، این نوع مشاغل بیشتر در شهرستانهای بندرعباس ومیناب رواج  دارد که معمولا سفالگران این استان خاک مورد نیازشان را از داخل روستاهای اطراف تامین می کنند .

گلابتون دوزی ، زردوزی که در نقاط مختلف به کم دوزی ، کمه دوزی ، گلدوزی ، برودری دوزی و کمان دوزی شهرت دارد . درحال حاضر به ویژه شهرهای بندرلنگه  ، بندرعباس و میناب از مراکز عمده ی تولید آن می باشند .

سوزن دوزی در بخش بشاگرد با توجه به نزدیکی منطقه به استان سیستان و بلوچستان تحت تاثیر سوزن دوزی بلوچ قرار گرفته است  .

قالیبافی در شمالی ترین بخش این استان ، حاجی آباد واقع است که عشایر این منطقه در تهیه انواع قالی، قالیچه، رویه ی پشتی و چنته اشتغال دارند . چادرشب بافی یا کار بافی، صنعت دستی دیگری است که در مناطق میناب و بخش حاجی آباد رواج داشته و همچنین بافت شیریکی پیچ که در واقع نوعی گلیم با نقوش شیریکی پیچ است است در منطقه حاجی آباد رواج داشته است.خوس(خوص) دوزی، شک بافی، بادله دوزی و طناب بافی از دیگر صنایع دستی استان به شمار می رود که به صورت پراکنده صنعتگران در سطح استان به آن اشتغال دارند.

۱- گلابتون دوزی(کمه دوزی)، نوعی دوزندگی است که جنبه ی تزئینی دارد و در آن رشته های باریک زر و سیم به کار می رود.

۲-خوس دوزی، نوارهای نقره ای باریک که بر روی پارچه های توری ریز بافت می نشانند و برای تزئین مقنعه و دستار(چادر زنانه)به کار می رود.

۳-شک بافی، نوعی هنر بافندگی است که به وسیله هاون چوبی و چند قرقره ی کوچک و یک بالش کوچک پارچه ای انجام می شود.

۴-بادله دوزی، نوعی دوزندگی که از به هم پیوستن چند نوع زری به یکدیگر به وجود می آید.

مذهب و زبان
مردم این شهرستان اکثریت مسلمان و پیرو مذهب شیعه و سنی می باشند. زبان رسمی آنها فارسی و با گویش ویژه بندری تکلم می کنند.

همچنین اهالی این شهرستان مخلوطی از ایرانی ، بلوچی، عرب،و افرادی از اولاد سیاهپوستان هستند که به نام عباسی نامیده می شوند. نژاد این سامان شامل خصایص ذیل می باشند.

۱- چهره گشاده با رنگ پوستی گندم گون و یا سیاه سوخته

۲-موی سرمشکی که ندرتا سفید می شود

۳- قد بلند با ابروانی کشیده

۴- استقامت فوق العاده به ویژ در دو و راهپیمائیها.

گویشهای محلی رایج بین اهالی این استان از شهری به شهر دیگر و یاروستاهای دور تر آن با هم تفاوت دارند و شاید برای خود اهالی استان که به شهرها و روستاهای اطراف سفر می کنند این گویشهای محلی تا حدودی قابل درک نباشد.

لهجه محلی ای که در سطح استان هرمزگان متداول است ترکیبی از کلمات پارسی-(فارسی) و عربی و هندی وحتی کلمات زبان انگلیسی می باشد که به علت تردد بازرگانان خارجی و اقامت آنان در این ناحیه وارد زبان محلی استان شده است.

آداب و رسوم
خلیج فارس ازروزگاران باستان محل آمد و شد واختلاط و ارتباط اقوام مختلف دریا نوردان بوده که آداب و سنن و زبان و اندیشه های گونانون داشته اند. دریانوردان خلیج فارس و جزایر آن که به دریا های دور یعنی دریای هند-آفریقا-اندونزی-چین و… سفرهای طولانی داشته اند به این طریق آداب و سنن ولهجه های این سرزمین ها را به ارمغان می آورده اند و کم کم رواج چنین فرهنگی در سواحل خلیج فارس و مناطق داده می شد و در نتیجه فرهنگ و فولکلور(زبان-لباس- موسیقی-تصنیفها-افسانه ها…)مردم سواحل خلیج فارس را دستخوش تحولات و تغییرات در این زمینه ساخته است.

آداب و رسوم مردم این استان به لحاظ مجاورت با دریا و تماس نسبتا کم با سایر نقاط ایران شباهت کمتری با آداب و رسوم مردم سایر استانها دارد.

لباسهای عربی به رنگ سفید و بلند برای مردان و لباس تیره رنگ و روبند چرمی و شلوار محلی زری دوزی شده برای زنان، پوشاک رایج بومیان این استان را تشکیل می دهند.همچنین در تمامی شهرهای جنوبی و استان هرمزگان زنان و دخترانی رامی بینید که نقاب به چهره دارند.این نقاب در زبان محلی(برگه)نامیده می شود و برای مستور ماندن روی زنان و دختران از بیگانه بکار می رود. همچنین وسیله ای است برای حفظ صورت آنان از تابش نور خورشید.

گردشگاه ها و محل های دینی
در اطراف شهر بندرعباس چندین ناحیه خوش آب و هوا وجود دارد که اهالی شهر ، مهمانان و سیاحان را در روزهای تعطیل به سوی خود جلب می کند ، این نواحی را می توان به دو بخش تقسیم کرد :

بخش اول : شامل آب های گرم معدنی

بخش دوم  : شامل نقاط خوش آب و هوا

بخش اول : آبهای گرم معدنی در اطراف شهربندرعباس دارای

خواص درمانی می باشند که در معالجه بیماریهای پوستی ، استخوانی و روماتیسمی و .. موثر است . این گونه آبهای معدنی به خاطر خواص درمانی ، سالانه تعداد زیادی از بیماران ومشتاقان را به خود جلب می کند .

مهمترین آبهای معدنی عبارتنداز  :
آب گرم گنو : در کنار راه بندرعباس – سیرجان به فاصله حدودا ۴۲ کیلومتری شمال این شهر واقع گردیده و راه آسفالته فرعی به این  چشمه منتهی می گردد .این چشمه در دره ای قرار دارد که شمال و جنوب آن را کوه گنو وارتفاعات سخت آهکی در بر گرفته است. آب این چشمه از دسته آبهای گوگردی خیلی گرم می باشد .

آب گرم خورگو :
در قسمت شمال خاوری بندرعباس در مسیرراه سیرجان به این شهر به فاصله حدود ۹۳ کیلومتری از طریق راه آسفالته درحوالی روستای خورگو چشمه آبگرم خورگو واقع شده است . رودخانه آبگرم که از چشمه های آب گرم خورگو سرچشمه گرفته از کنار این آبادی گذشته و سرانجام به خلیج فارس می ریزد .

آب گرم خمیر :
در ۱۵۹ کیلومتری جنوب باختری بندرعباس در مسیرراه آسفالته بندرخمیر – بندرلنگه در قسمتهای شمالی روستای لشتقان واقع گردیده که از طریق یک راه شنی به چشمه آب گرم خمیر منتهی می شود .

آب گرم چستانه  :
این آب گرم  در نزدیکی روستای خون سرخ حدود ۲۵ کیلومتری باختر بندرعباس در مسیر راه آسفالته بندرعباس بندر شهیدرجایی قرار دارد .

در اطراف شهر بندرعباس نقاط ییلاقی و خوش آب و هوایی با مناظر زیبا وباصفا وجود دارد که فاصله آنها تا مرکز شهر نسبتا کوتاه است و از طریق راه آسفالته سراسری استان می توان در مدت کوتاهی به مناطق ییلاقی رسید . داماهی  ( دامایی  ) – هورمودر – ایسین -سرخون از نقاط ییلاقی به شمار می روند .

جزیره قشم :
در حدود ۲۲ کیلومتری جنوب بندرعباس ، جزیره قشم با دوبندرگاه کوچک قرار دارد که به نام های بندر قشم و بندردرگهان خوانده می شوند .
امروزه در حدود ۲۰ فروند لنج در امر جابه جایی مسافران محلی و غیر بومی بین جزیره قشم و بندرعباس و بالعکس ازطریق دو بندر یادشده فعالیت دارند . مدت سفر دریایی توسط لنج حدود دوساعت تا قشم و درگهان طی می شود . دیدار از این جزیره با لنج و یا دیگر وسایل حمل ونقل دریایی ( قایقهای موتوری ) بسیار جالب و زیبا است .

بازار ماهی  :
درمحل تقاطع بلوارهای طالقانی و صیادان بازار ماهی بندرعباس قرار دارد که به واقع یکی از نقاط خاص و دیدنی این شهر به شمار می رود.