پلیس کویت شب دوشنبه با شلیک گاز اشک آور، گلوله‌های پلاستیکی، نازنجک‌های بی‌حس کننده و استفاده از باتوم به استقبال صدها هزار معترض در بخش‌های مختلف شهر کویت رفت و این درگیری منجر به مجروح شدن حدود ۱۰۰ معترض و ۱۱ نیروی پلیس گردید.

این درگیری‌ها هر چند به بهانه اتخاذ تصمیم تغییر قانون اساسی توسط شیخ صباح الاحمد الصباح امیر کویت و با هدف برگزاری انتخابات زودهنگام مجلس که معترضین آن را اقدامی غیرقانونی می‌دانند، آغاز شد، اما فضای حاکم بر کویت از سالها قبل آماده خیزش مردمی در برابر نظام حکومتی این کشور بود. سیاست‌های اقتصادی دولت، فساد شدید موجود در هیأت حاکمه و نارضایتی‌های عمومی از نحوه برخورد با مردم توسط هیات حاکمه این امیرنشین از جمله دلایلی هستند که از مدت‌ها قبل آمادگی این کشور برای پیوستن به جمع کشورهای شاهد بیداری اسلامی را نوید می‌دادند.
هفته قبل جمعی از نمایندگان مخالف دولت در مجلس کویت تهدید کرده بودند درصورت ادامه سیاست‌های فعلی، برخی از وزیران را در صحن مجلس مورد استیضاح قرار خواهند داد. این نمایندگان با تدوین بیانیه‌ای از امیر کویت خواسته بودند چاره‌ای برای به تاراج رفتن سرمایه‌های ملی کشور و مقابله با سودجوئی‌های رایج بیاندیشد. در بیانیه یاد شده علاوه بر فساد موجود در سیستم مالی کشور، بسیاری از قراردادهای نفتی و همچنین ادامه روند کسب درآمدهای کلان نفتی در محل شک و ابهام دانسته شده بود و به حاکمیت هشدار داده شده بود که بی‌شک اگر چنین وضعیتی ادامه یابد، کویت نیز وارد سیر تحولات منطقه خاورمیانه خواهد شد و در این صورت آغاز انقلاب مردمی محتمل خواهد بود.
هیأت حاکمه کویت به این هشدار وقعی ننهاد و متعاقب آن نمایندگان مخالف دولت، انتخابات آتی مجلس را تحریم کردند و علاوه بر دعوت از مردم این کشور برای اعتراض به تصمیم امرا، خود نیز در تظاهرات اعتراض آمیز شهر کویت شرکت کردند که این امر منجر به دستگیری برخی از آنان گردید. در میان گروهها و تشکلهای سیاسی دعوت کننده از مردم برای برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز، گروه موسوم به “جوانان ۱۶ سپتامبر” از تحرک و فعالیت چشم گیرتری برخوردار بود. این اقدام با استقبال گسترده سایر گروهها و تشکل‌های سیاسی کویت روبرو گردید و منجر به تولد “بهار عربی” در این کشور کوچک امیرنشین شد.
کویت در میان کشورهای عربی، نخستین کشور حاشیه خلیج فارس است که از سال ۱۳۴۱ دارای مجلس نمایندگان بوده است، با این حال کنترل اکثر پست‌های کلیدی این کشور از جمله پست نخست وزیری، وزارت دفاع، کشور و امور خارجه همواره در اختیار خاندان آل صباح قرار داشته است. مشکلی که در کویت میان نمایندگان مجلس و خاندان صباح وجود دارد، از هر حیث در میان کشورهای عربی منحصر به فرد است؛ زیرا برای اولین بار است که در قلمرو کشورهای پادشاهی عربی، اراده سیاسی خاندان حاکم از سوی مجلس به چالش کشیده شده است. این رودررویی میان امیر و مجلس ابتدا به نظر نمی‌رسید در حدی باشد که بتواند معادلات سیاسی در این سرزمین را دگرگون کند، لکن توانسته است پایه‌گذار یک سنت جدید گردد که حاکمان عرب همواره از آن احساس خطر کرده و می‌کنند. این دگرگونی از نتایج انتخابات ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۷ که چندان مطابق میل حاکمان این کشور نبود آغاز شد و اکنون در قالب اوضاع متشنج امروز کویت خود را نشان داده است. پیش از آن نیز زمانی که در سال ۱۳۸۵ امیرنشین کویت با بحران جانشینی روبرو بود، مجلس کویت توانست ولیعهد سابق این کشور را که گفته می‌شد فردی بیمار است برکنار و با جایگزینی یکی دیگر از اعضای خاندان الصباح به جای او این بحران را مدیریت کند و این برای اولین بار بود که یک دستگاه منتخب توانست یک سلطان را خلع و به دیگری قدرت بدهد، اما مجلس کویت هیچگاه قدرت این را نداشته که بتواند کل قدرت را از خاندان الصباح بگیرد و براساس خواست ملت در اختیار منتخبین واقعی مردم قرار دهد.
در حوزه جغرافیائی و استراتژیک، از آنجا که کویت در همسایگی جمهوری اسلامی ایران و عراق قرار دارد، از جمله کشورهای مهم خلیج فارس برای دولت‌های مختلف آمریکا بوده است، و به همین دلیل هم بود که پس از حمله صدام به این کشور و اشغال چند ساعته آن، دولت بوش کوچک بلافاصله وارد عمل شد و به رغم آنکه اشغال کویت با چراغ سبز خود آمریکائیها به صدام صورت گرفته بود، با لشکرکشی به خلیج فارس ارتش صدام را از این کشور بیرون راندند و البته پس از آن بهانه لازم برای اشغال کشور عراق را نیز بدست آوردند.
کویت به دلیل دارا بودن منابع سرشار نفتی، همواره مورد توجه آمریکائیها بوده و همین توجه موجب انعقاد قراردادهای گسترده نظامی میان این دو کشور گردیده است. البته بیشتر منافع حاصل از این روابط نظامی به جیب آمریکائیها سرازیز می‌شود و در مقابل آمریکائیها به ازای غارت ثروت کویت، ادامه پایداری حکومت خاندان الصباح و امنیت آنان در برابر تهدیدهای خارجی را تضمین می‌کنند. اما این بار به نظر می‌رسد، آنچه این خاندان را تهدید می‌کند، تهدیدی خارجی نیست، بلکه صدای مردم این کشور است که با تکیه بر آگاهی بیداری اسلامی ناشی از تحولات منطقه، تصمیم گرفته است اراده خود را بر حاکمان الصباحی دیکته کند.
گفته شد که کویت در میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، اولین کشوری است که دارای مجلس منتخب می‌باشد، اما باید در نظر داشت که این منتخب بودن به معنی استقلال کامل این مجلس نبوده و نیست؛ چرا که از سال ۱۳۴۱ به این سو که در کویت مجلس تشکیل شده است، حکام این کشور هرگاه اراده کرده‌اند توانسته‌اند همین مجلس نصف و نیمه را نیز منحل کنند بطوریکه پس از انتخابات سال ۱۳۸۷ که نتایج آن به مذاق هیأت حاکمه کویت خوش نیامد، دادگاه قانون اساسی این کشور این مجلس را غیرقانونی اعلام کرد و برای هشتمین بار از زمان تشکیل مجلس (۱۳۴۲) آن را منحل اعلام نمود. جالب‌تر اینکه این انحلال برای پنجمین بار از آغاز بی‌ثباتی‌های سیاسی در کویت (۱۳۸۵) صورت گرفت و در همین مدت ۹ کابینه دولت یکی پس از دیگری بعد از روی کار آمدن سقوط کرده یا برکنار شدند و آخرین آنها پنجم تیرماه گذشته بود.
در واقع آنچه اکنون از سوی هیأت حاکمه کویت اعمال می‌شود، تلاشی است برای حفظ موقعیت فعلی و جلوگیری از قدرت یافتن مجلس؛ چرا که مخالفین درصدد خارج کردن اختیار انتخاب نخست‌وزیر وابسته به خاندان سلطنتی آل صباح از دستان امیر کویت هستند و چنانچه این خواسته محقق شود، طبیعتاً دولت کویت از خاندان سلطنتی فاصله خواهد گرفت و این آن چیزی نیست که خاندان الصباح به استقبال آن بروند زیرا در این صورت سلطنت خود را پایان یافته خواهند دید.
اما آنچه در میان کشمکش‌های مجلس و خاندان الصباح حائز اهمیت است، ورود مردم معترض به ماجرا و بالا گرفتن اعتراضات به فضای حاکم سیاسی در این است، امری که فرصت مناسب را در اختیار مخالفان دولت و بطور کلی مخالفان خاندان الصباح قرار داده تا با طرح نظرات و ایده‌های جدید، در جامعه کویت که از فقدان احزاب سیاسی رسمی رنج می‌برد، در پی گشایش فضای سیاسی مناسب باشند.  از سوی دیگر امرای کویت نیز می‌دانند که انتخابات آینده مجلس با وجود تحریم آن از جانب نمایندگان مخالف دولت، می‌تواند زنگ خطری برای حاکمیت آنان باشد چرا که کسب اکثریت کرسی‌های مجلس توسط مخالفان، به احتمال فراوان اختیار تعیین نخست‌وزیر از خاندان سلطنتی را سلب خواهد کرد و با خارج شدن نفوذ خاندان سلطنتی از حوزه دولت، فاتحه آنها خوانده خواهد شد.
آنچه تظاهرات روز دوشنبه مردم کویت به رخ کشید، نوید رسیدن مخالفین دولت به این خواسته را می‌دهد و سرکوب وحشیانه‌ای که توسط نیروهای پلیس و امنیتی خاندان آل صباح اعمال شد، تلاش مذبوحانه‌ای برای جلوگیری از تحمیل اراده مردم بر حکومت کویت بود.
حسن خیاطی

جمهوری اسلامی