سوال اساسی این است که چه دلایلی موجب شده که ایران با این میزان تولید جزء واردکنندگان بزرگ لقب بگیرد و بخش قابل توجهی از ارز دولتی به این امراختصاص یابد و گندم تولیدی کشاورزان به چرخه غذای انسانی وارد نشود . بسیاری از کارشناسان اهل فن در این بخش پایین بودن قیمت خرید تضمینی،خوراک دام شدن و قاچاق گندم در کشور را بخشی از مشکلات این محصول راهبردی تحلیل می کنند.

پایگاه بصیرت:یکی از کالاهای استراتژیک که دولتها در سطح جهان برای آن برنامه ریزی و سیاست گذاری می کنند، تولید غلات به ویژه گندم است. چون این محصول راهبردی نقش موثری در تأمین امنیت غذایی جامعه دارد و به خاطر اهمیت این بخش در ایران هم سالانه ۳۰ درصد از اراضی قابل کشت کشور به تولید این محصول می پردازد.

به همین منظور ” طرح محوری گندم ” و به دنبال آن ” طرح خودکفایی گندم ” تدوین و طی دهه های هفتاد و هشتاد به مورد اجرا درآمد. طرح خودکفایی گندم در دولت هشتم کلید خورد و از سال ۱۳۸۳ ایران از فهرست فائو به عنوان واردکنندگان عمده گندم جهان خارج شد و روند واردات این محصول کاهش یافت، حتی در سال ۱۳۸۶ ایران وارد عرصه صادرات گندم شد.

با همین نگاه راهبردی برنامه های متنوعی برای خود کفایی این محصول صورت گرفت تا جایی که «فائو»، جمهوری اسلامی ایران را در سال ۲۰۱۲ در جمع ۳ کشور برتر تولید کننده گندم در جهان قرار داد. طبق این گزارش ایران، کانادا و آمریکا به علت بهره گیری از فناوری های روز در تولید گندم با افزایش تولید مواجه شدند. با اینکه در سال جاری میلادی با وجود کاهش بارندگی، پایین آمدن سطح زیر کشت، شرایط خشکسالی، تغییرات آب و هوایی و پایین بودن نرخ خرید تضمینی میزان تولید گندم در ایران ۲٫۲ درصد افزایش داشته است. با این وضعیت میزان واردات گندم درسال گذشته توسط بخش خصوصی و یا دولت به قدری افزایش پیدا کرد که جزء ردیف بزرگترین وارد کننده ها قرار گرفتیم.

سوال اساسی که در حال حاضر ذهن مردم را به خود مشغول کرده است اینکه چه دلایلی موجب شده که ایران با این میزان تولید جزء واردکنندگان بزرگ لقب بگیرد و بخش قابل توجهی از ارز دولتی به این امراختصاص یابد و گندم تولیدی کشاورزان به چرخه غذای انسانی وارد نشود که این امر خود امنیت غذایی کشور را به چالش می کشاند. در این بین بسیاری از کارشناسان اهل فن در این بخش پایین بودن قیمت خرید تضمینی،خوراک دام شدن و قاچاق گندم در کشور را بخشی از مشکلات این محصول راهبردی تحلیل می کنند.

دولت با بالا بردن نرخ خرید تضمینی از ۴۲۰تومان برای هر کیلو بر مبنای سال گذشته به ۵۵۰تومان در سال جاری اقدام کرد. ولی با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به افزایش تورم و بالا بودن هزینه تأمین نهادهای این محصول مبلغ خرید تضمینی باید بالاتر از این باشد تا دلالان و قاچاق کنندگان برایشان مقرون به صرفه نباشد که وارد رقابت پرسود بازار غلات شوند. در همین راستا اخبار موثقی وجود دارد که درحال حاضر بخشی از گندم تولید داخل به کشورهای همسایه ای ازجمله عراق قاچاق می شود، و به قیمت هرکیلوگرم گندم حدود ۷۶۰ تومان به فروش می رسد. البته هیچ سودی از این صادرات غیر مجاز به کشاورزان نمی رسد بلکه از این ماجرا فقط دلالها و سودجویان بهره برداری می کنند و از این طریق سود هنگفتی به جیب می زنند.

با توجه به ظرفیتهای موجود برای تولید این محصول در کشور و استراتژیک بودن آن، دولت برای حل بنیادین این معضل می بایست علاوه بر تشویق و ترغیب کشاورزان به تولید بیشتر، باید یارانه های کشاورزی در بخش آب، کود، بذر و سموم تجدید نظر کند و همچنین با بهره گیری از روشهای مختلف مانند بالا بردن قیمت خرید تضمینی بالاتر از قیمت سطح بازار زمینه را طوری فراهم کند که گندم تولیدی کشاورزان خوراک دام و طعمه قاچاق چیان نشو د.